همه آنچه باید درباره ریال دیجیتال بدانید

ریال دیجیتال به‌عنوان نسخه دیجیتال پول ملی ایران، یکی از نوآورانه‌ترین اقدامات بانک مرکزی در مسیر مدرن‌سازی نظام مالی کشور است. این ارز دیجیتال که زیرمجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) محسوب می‌شود، هدف خود را تسهیل تراکنش‌ها، افزایش شفافیت مالی، و کاهش هزینه‌های اقتصادی تعیین کرده است.

برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکزی مانند بیت‌کوین و اتریوم، ریال دیجیتال مستقیماً تحت نظارت و مدیریت بانک مرکزی قرار دارد و توسط ذخایر پولی ملی پشتیبانی می‌شود. در این گزارش رایان پی به چیزهایی که لازم است درباره ریال دیجیتال بدانید و همینطور طرز استفاده از آن توضیح داده شده است.

سازوکار ریال دیجیتال

مبتنی بر فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) عمل می‌کند که امکان ثبت و پیگیری تمامی تراکنش‌ها را به‌صورت غیرقابل تغییر فراهم می‌سازد. کاربران می‌توانند از طریق کیف پول‌های دیجیتال که توسط بانک مرکزی یا سایر بانک‌های مجاز ارائه می‌شوند، به این ارز دسترسی داشته باشند.

به گفته محمدرضا فرزین در حال حاضر ریال دیجیتال در بانک‌های ملت؛ تجارت و ملی در حال استفاده است و در آینده پنج بانک دیگر به آن اضافه شده و از آن استفاده خواهد کرد.

مراحل استفاده از ریال دیجیتال به طور کلی به شرح زیر است.

افتتاح کیف پول دیجیتال: کاربران باید یک کیف پول الکترونیکی در بانک یا موسسه مالی مورد تأیید بانک مرکزی افتتاح کنند.

شارژ کیف پول: از طریق انتقال وجه از حساب بانکی یا پرداخت نقدی، کاربران کیف پول خود را شارژ می‌کنند.

پرداخت و تراکنش‌ها: تراکنش‌های مالی می‌توانند با اسکن QR کد یا وارد کردن اطلاعات کیف پول مقصد انجام شوند.

گزارش تراکنش‌ها: تمامی تراکنش‌ها به‌صورت شفاف در سیستم ثبت و برای طرفین قابل مشاهده هستند.

یکی از ویژگی‌های متمایز ریال دیجیتال، قابلیت انجام تراکنش‌های آفلاین است. این ویژگی به کاربران امکان می‌دهد حتی در شرایط عدم دسترسی به اینترنت از خدمات پرداخت استفاده کنند.

اهداف و مزایای کلیدی ریال دیجیتال

بانک مرکزی ایران اهداف متعددی را برای ریال دیجیتال تعیین کرده است:

شفافیت مالی: تمامی تراکنش‌ها به‌صورت شفاف و در بستر بلاکچین ثبت می‌شوند، که این امر امکان فرار مالیاتی و پول‌شویی را کاهش می‌دهد.

کاهش هزینه‌های اقتصادی: هزینه‌های چاپ، نگهداری، و توزیع اسکناس به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

افزایش شمول مالی: می‌تواند افرادی را که به خدمات بانکی سنتی دسترسی ندارند، وارد چرخه اقتصادی کند.

تسریع در تراکنش‌ها: با حذف واسطه‌های سنتی، تراکنش‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌شوند.

پیشگیری از تورم: ریال دیجیتال با مدیریت صحیح، می‌تواند جریان نقدینگی را کنترل کرده و از افزایش بی‌رویه نقدینگی جلوگیری کند.

چالش‌ها و موانع

با وجود مزایای قابل توجه، اجرای ریال دیجیتال با چالش‌هایی نیز همراه است:

زیرساخت‌های فناوری: توسعه و پیاده‌سازی یک سیستم مطمئن نیازمند زیرساخت‌های قوی فناوری اطلاعات است.

آگاهی عمومی: بسیاری از مردم هنوز با مفهوم و نحوه کارکرد ارزهای دیجیتال آشنا نیستند. آموزش و تبلیغات مؤثر برای آشنایی عمومی ضروری است.

مسائل امنیتی: با وجود امنیت بالای بلاکچین، تهدیدات سایبری همچنان از نگرانی‌های اصلی به شمار می‌رود.

پذیرش عمومی: اعتماد و استقبال مردم از این ارز، عامل کلیدی موفقیت آن است.

اظهارات رییس کل بانک‌مرکزی درباره ریال دیجیتال

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در چندین سخنرانی و مصاحبه، از ریال دیجیتال به‌عنوان گامی بلند برای تحول نظام مالی کشور یاد کرده است. وی این فناوری را یکی از ابزارهای کلیدی در مدرن‌سازی ساختار پولی و کاهش وابستگی به اسکناس معرفی کرده است.

او در یکی از اظهارات خود بیان کرده است:

«ریال دیجیتال نه تنها هزینه‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد، بلکه به تقویت نظارت بانک مرکزی بر جریان نقدینگی نیز کمک می‌کند.»

فرزین همچنین تأکید کرد که بانک مرکزی به‌دنبال اجرای پایلوت این پروژه در مناطق منتخب است تا مشکلات احتمالی شناسایی و رفع شوند. او به همکاری نزدیک با بانک‌ها و مؤسسات مالی به‌عنوان یک شرط اساسی برای موفقیت این پروژه اشاره کرد.

به گفته او اجرای موفق ریال دیجیتال، می‌تواند بستری برای ارتقای تجارت الکترونیک و تسهیل پرداخت‌های خرد فراهم کند.

چشم‌انداز در اقتصاد ایران

پیش‌بینی می‌شود که ریال دیجیتال در آینده تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد ایران داشته باشد:

تحول در روش‌های پرداخت: با گسترش استفاده از ریال دیجیتال، پرداخت‌های نقدی به‌طور کامل حذف شده و پرداخت‌های دیجیتال جایگزین خواهند شد.

کاهش تخلفات مالی: شفافیت تراکنش‌ها، امکان فرار مالیاتی و تخلفات مالی را به حداقل می‌رساند.

تقویت سیاست‌های پولی: بانک مرکزی می‌تواند به‌صورت دقیق‌تر، جریان نقدینگی و سیاست‌های پولی را مدیریت کند.

ریال دیجیتال همچنین می‌تواند زمینه را برای همکاری‌های بین‌المللی فراهم کند. با اتصال این سیستم به شبکه‌های مالی کشورهای همسو، مبادلات مالی بین‌المللی تسهیل خواهد شد.

نتیجه‌گیری

ریال دیجیتال به‌عنوان یک ابزار نوین در سیستم مالی ایران، پتانسیل بالایی برای تحول اقتصادی کشور دارد. این ارز دیجیتال با کاهش هزینه‌ها، افزایش شفافیت، و گسترش شمول مالی، می‌تواند نقش مهمی در بهبود زیرساخت‌های اقتصادی ایفا کند. با این حال، موفقیت این پروژه نیازمند همکاری نزدیک میان دولت، بانک‌ها، و مردم، همراه با تقویت زیرساخت‌های فنی و آموزشی است.

محمدرضا فرزین به‌درستی تأکید کرده که اعتماد عمومی به این فناوری، کلید موفقیت آن خواهد بود. بنابراین، اطلاع‌رسانی مناسب و ایجاد انگیزه برای استفاده از ریال دیجیتال، از ضروریات این مسیر است.