زمانی که صحبت از سامانه سیاح بانک مرکزی باشد باید بدانید که شما با یک سیستم مالی درون بانکی روبهرو هستید که تحت نظر و مدیریت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند و هدف اصلی آن یکپارچهسازی حسابهای مشتریان است.
یعنی اگر شما به عنوان مشتری بانک تصمیم به افتتاح حساب بگیرید، کارمند بانک مدنظر قبل از انجام این کار باید از این سامانه کد سیاح دریافت کند و بعد از آن اقدام به افتتاح حساب برای شما کند. به طور کلی هدف اصلی این سیستم ایجاد شفافیت در عملیات بانکی و از همه مهمتر مبارزه با فساد و پولشویی است. اما برای اینکه اطلاعات بیشتری داشته باشید همچنان ما را همراهی کنید که در ادامه قصد داریم به بررسی دقیقتر سامانه سیاح بانک مرکزی بپردازیم.
آنچه در این مقاله میخوانید
سامانه سیاح چیست؟
برای آشنایی با سامانه سیاح بانک مرکزی باید برگردیم به سوم خرداد ۱۳۹۹ که این سامانه فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد. در واقع بانک مرکزی برای اینکه بتواند یک سد حرفهای در برابر یک سری قانونشکنیها از جمله پولشویی، فرار مالیاتی و فساد ایجاد کند، شرایطی را از طریق سامانه سیاح بهوجود آورد که به دنبال آن هر شخصی که بخواهد حسابی در بانک داشته باشد ملزم به داشتن کد سیاح، برای افتتاح حساب در بانکها است.
با وجود این سامانه اطلاعات دقیق و سوابق مشتری بانک در امور مالی در سامانه ثبت میشود و اگر بعد از استعلام و بررسی تمام حسابها، تخلف و مورد مشکوکی وجود نداشته باشد، آن وقت است که کد پیگیری سیاح، برای مشتری صادر میشود و به دنبال آن مشتری میتواند در بانک عامل، افتتاح حساب کند.
توجه داشته باشید این سامانه در راستای اجرایی کردن و مدیریت قانون پایانههای فروشگاهی، درگاه پرداخت و سامانه مودیان، بسیار کاربردی و مهم است.

سامانههای نظارتی در کنار سامانه سیاح
علاوه بر سامانه سیاح برای نظارت و شفافسازی مالی و تجاری مشتریان، چند سامانهی دیگر هم طراحی شدهاند، در این راستا سیاح برای استعلام و اعتبارسنجی دقیقتر با کمک این سامانهها به دریافت و پردازش اطلاعات تجاری و اقتصادی میپردازد. در واقع تمام سیستمها با تعامل و همکاری با یکدیگر هم در تسهیل روند تاسیس و فضا و توسعه کسبوکارها کمک میکنند هم زمینه را برای اعتماد بیشتر در تراکنشهای اقتصادی به وجود میاورند. این سامانهها شامل موارد زیر است:
- سامانه صیاد: در جهت مدیریت چکها و ضمانتها، سامانهی صیاد تمام اطلاعات مربوط به چکهای صادره و دریافتشده را ثبت میکند.
- سامانه سمات: این سامانه در ارتباط با ثبت و مدیریت معاملات اوراق بهادار و سهام فعال است و میتواند سد خوبی برای جلوگیری از تقلب و سوءاستفادهی مالی باشد.
- سامانه رفع تعهدات ارزی: در زمینهی رصد و پیگیری تسویهی تعهدات ارزی افراد و شرکتها فعال است.
خدمات اصلی سامانه سیاح
- جمع آوری مشخصات تمام حسابهای مشتریان شبکه بانکی کشور
- اختصاص کد سیاح یا به عبارتی کدرهگیری منحصر به فرد، برای هر حساب
- احراز هویت مشتریان حقیقی با سازمان ثبت احوال کشور
- اعتبارسنجی و مدیریت اطلاعات تجاری
- هویت سنجی و استعلام مشتریان حقوق با سازمان ثبت اسناد کشور
- تبدیل حساب غیرتجاری به تجاری
- پیگیری اطلاعات اقتصادی مشتریان
- هویت سنجی اتباع خارجی با کمک سامانه پژواک
- اعمال کنترلهای لازم در زمان افتتاح حساب
کاربرد راهاندازی سامانه سیاح
افزایش شفافیت مالی برای جلوگیری از فساد مالی
کار اصلی این سیستم درون بانکی ثبت اطلاعات حسابهای بانکی مشتریان است که از طریق آن امکان استعلام دقیق در معاملات مالی و تجاری به وجود بیاید. وقتی اطلاعات دقیق و شفافی از امور بانکی افراد در دسترس باشد به خودی خود از پولشویی و فعالیتهای غیرقانونی جلوگیری میشود، به طور کلی این سامانه در انجام امور زیر تاثیر بسزایی دارد:
- نظارت بر حسابهای مشتریان و جلوگیری از افتتاح حساب جدید برای مشتریان بدحساب
- یکپارچه سازی تمام حسابهای مشتریان
- مسدود شدن تمام حسابهای فرد فوت شده به صورت خودکار
کاهش فرار مالیاتی
سامانه سیاح با سازمان امور مالیاتی ارتباط مستقیم دارد، یعنی اینکه به این سازمان اجازه میدهد بهراحتی صحت اطلاعات مالیاتی مودیان را بررسی کند و به شفافسازی حسابهای مربوطه بپردازد، به این ترتیب احتمال فرار مالیاتی به حداقل میرسد.

پیشرفت در فضای کسبوکار
از آنجایی که این سامانه یک نیروی کمکی حرفهای برای بانکها و مؤسسات اعتباری است تا بتوانند از صحت و اعتبار اطلاعات اقتصادی و تجاری مشتریان اطمینان پیدا کنند؛ در نتیجه به کسبوکارها این امکان را میدهد که وضعیت مالی و تجاری مشتریان مشخص باشد. خود کسبوکارها با داشتن اطلاعات درست و بهروز در سامانه سیاح، میتوانند با سرعت بیشتری یک سری خدمات بانکی و تجاری را دریافت کنند از جمله تخفیف در کارمزدها و افزایش سقف برداشت غیرحضوری. بماند که با وجود اعتماد بانکها و موسسات مسیر دریافت تسهیلات، دسته چک و … هم هموارتر خواهد بود.
شاید بهتر باشد این مطلب را از زبان دکتر فرزین، رئیس کل بانک مرکزی هم شرح دهیم. ایشان اهداف را رشد اقتصادی، تسهیل در انجام امور مالی کسبوکارها، حفظ ارزش پول و مبارزه با پولشویی عنوان کردهاند و تاکید داشتهاند سامانه سیاح بهعنوان بخش کلیدی این طرح، بهویژه در اجرای ماده 10 قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب آذر ۱۳۹۸ نقش برجستهای دارد.
آیا ورود و ثبت نام در سامانه سیاح برای شهروندان امکان پذیر است؟
پاسخ این سوال منفی است؛ چراکه سامانه سیاح یک وب سرویسی تخصصی و حرفهای است که توسط بانک مرکزی راهاندازی و مدیریت میشود و فقط در اختیار بانکها قرار میگیرد. از این جهت شما بهعنوان مشتری بانک اصلاً نمیتوانید به این سامانه وارد شوید و دسترسی این سامانه فقط برای کارمندان ذی صلاح بانکها امکانپذیر است.
نحوه دریافت کد سیاح و تجاری شدن حسابها
از آنجایی که دریافت کد سیاح و استعلام اطلاعات فقط توسط کارمند بانک عامل انجام میشود و شما به عنوان فرد معمولی و شهروند دسترسی به این سایت را ندارید؛ بنابراین برای دریافت این کد کارمند بانک اطلاعات شما را وارد و به طور کلی مراحل زیر را طی میکند:
- اعلام اطلاعات حسابهای سپرده مشتریان یا مودیان به سازمان امور مالیات توسط کارمند بانک عامل
- استعلام اطلاعات توسط سازمان امور مالیاتی از سامانه سیاح برای تایید صحت آنها
- ارسال شماره حساب مشتری به صورت سیستمی به بانک عامل و تبدیل حساب به حساب تجاری پس از تایید صحت اطلاعات از طرف بانک مرکزی
برخی از دستورالعملهای ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن
- تمام حسابهای سپرده بانکی اشخاص حقوقی حساب تجاری محسوب میشوند.
- حساب سپرده بانکی اشخاص حقیقی حساب غیر تجاری است و فقط در صورت طی یکی از تشریفات مذکور در ماده (٤) دستورالعمل به حساب تجاری تبدیل میشود غیر تجاری شدن حسابهای تجاری اشخاص حقیقی فقط در چارچوب رویههای مذکور در همان ماده میسر است.
- مؤسسه اعتباری صرفاً مجاز به پذیرش درخواست تجاری شدن حساب سپرده مشتری خارجی است که یکی از مجوزهای فعالیت معتبر شامل اجازه اشتغال صادره توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا مجوز سرمایه گذاری خارجی موضوع ماده (٦) قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی را ارائه نماید.
- مشتریان خارجی فعلی مؤسسات اعتباری که از ابزارهای پذیرش استفاده میکنند یک سال مهلت دارند تا مجوزهای لازم را اخذ و به مؤسسه اعتباری ارائه کنند.
- موسسه اعتباری مجاز به پذیرش درخواست ورود شریک جدید به حساب تجاری مشترک نیست. متقاضیان در صورت نیاز به توسیع، شرکاء باید درخواست افتتاح حساب مشترک جدید به موسسه اعتباری ارائه و تشریفات لازم را سپری کنند، همچنین درخواست خروج هر یک از شرکاء از حساب تجاری مشترک پس از طی رویههای مذکور در ماده (۹) دستورالعمل میسر است.
در یک جمعبندی باید بدانید سامانه سیاح بانک مرکزی برای مقابله با مشکلات اقتصادی و مالی روی کار آمده است. این سامانه که تحت مدیریت بانک مرکزی فعالیت میکند و در اختیار بانکها و کارمندان قرار گرفته بهعنوان نیروی متمرکز و مدرن به ثبت اطلاعات دقیق حسابهای بانکی و پیگیری صحت آنها میپردازد. یعنی کارمند بانک قبل از بازگشایی حساب بانکی مشتریان اطلاعات آنها را در این سامانه وارد میکند و بعد از تایید و دریافت کد سیاح میتواند ادامهی امور بانکی را طی کند. این فرایند زمینه را برای جلوگیری از فعالیتهای غیرقانونی از جمله پولشویی، تخلف مالی و فرار مالیات ایجاد کند.