هدایت تراکنش Transaction management فرآیند مدیریت مجموعه‌ای از عملیات‌های بانکی است که در یک قالب واحد و منسجم انجام می‌پذیرد. این عملیات‌های متنوع می‌تواند شامل: خواندن و نوشتن داده‌ها در پایگاه داده، ایجاد و اصلاح فایل‌ها، یا ارسال و دریافت پیام باشد. اما هدف از هدایت تراکنش چیست؟ در واقع هدایت تراکنش به این منظور سازمان‌دهی و انجام می‌شود که کاربر از طریق آن یقین کند تمام عملیات‌های داخلی یک فرآیند کامل تراکنش با موفقیت اجرا می‌شود و یا در مقابل چنانچه بروز خطا صورت بپذیرد، هیچ یک از این عملیات‌ها اجرا نشوند.
با این اوصاف هدایت تراکنش به کمک ترکیبی از تکنیک‌هایی مانند: قفل کردن، ورود به سیستم و بازیابی انجام می‌شود.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
کاربردها و ویژگی‌های هدایت تراکنش
فرآیند هدایت تراکنش را باید مفهومی بنیادین در سیستم‌های مدیریت پایگاه داده، سیستم‌های توزیع اطلاعات و سایر سیستم‌هایی دانست که از منابع مشترکی برخوردارند. مانند سیستم‌های بانکی انجام تراکنش‌های مالی. برای بررسی دقیق سازگاری و یکپارچگی داده‌ها از طریق بررسی صحت انجام همه‌ی عملیات‌های داخلی یک تراکنش، سیستم هدایت تراکنش طراحی شده است.
بیایید کمی بیش‌تر مسئله را باز کنیم
یک تراکنش اصولا از یک‌سری عملیات خواندن و نوشتن در پایگاه داده یا سایر منابع مشترک تشکیل می‌شود. با دستور شروع معامله، فرآیند تراکنش شروع می‌شود و با دستور commit یا rollback به پایان می‌رسد. اگر تراکنش متعهد باشد، تمام تغییرات ایجاد شده در طول تراکنش دائمی شده و برای سایر معاملات قابل مشاهده است. اگر تراکنش برگشت داده شود، همه تغییرات لغو شده و منبع مشترک به حالت قبل از تراکنش باز می‌گردد.
در این راستا یکی از ویژگی های مهم هدایت تراکنش، عملیات جداسازی است که تضمین می‌کند تراکنش‌های همزمان با یکدیگر تداخل نداشته باشند.
این عملیات به کمک مکانیسم‌های: قفل و کنترل همزمان، مانند قفل دو فاز، که از دسترسی همزمان چندین تراکنش به یک منبع جلوگیری می‌کند، ممکن می‌شود.
از دیگر ویژگی‌های مهم هدایت تراکنش، ثبت و ضبط اطلاعات است، که سبب می‌شود به محض انجام یک تراکنش، داده‌های کاربر برای انجام تراکنش‌های مشابه ذخیره شود. این فرآیند نیز به کمک مکانیسم‌های ثبت و بازیابی، مانند ثبت پیش‌نویس، ممکن می‌شود و تمام تغییرات ایجاد شده در طول انجام تراکنش را ذخیره می‌کند.
به عنوان آخرین ویژگی، هدایت تراکنش می‌تواند مکانیزمی برای مدیریت خطاهای احتمالی فراهم کند. در واقع زمانی که خطایی در جریان یک تراکنش بروز می‌کند، این امکان وجود دارد که آن مرحله را به عقب برگرداند، و هر گونه تغییر مورد نیاز را ایجاد کرد و یا تغییرات و خطاها را خنثی نمود و به سیستم اجازه داد به حالت ثابت خودش بازگردد.
این قابلیت سبب جلوگیری از بروز خطا در داده‌ها و همچنین پیشگیری از بروز سایر مشکلاتی خواهد شد که ممکن است در صورت عدم رسیدگی صحیح به خطاها رخ دهد.
در نهایت باید بگوییم که به طور کلی، هدایت تراکنش فرآیندی پیچیده است که از انواع تکنیک‌ها و مکانیسم‌های متنوع در راستای ثبات، جداسازی، دوام و تشخیص خطای داده‌ها و منابع مشترک تشکیل می‌شود و در نهایت برای حفظ یکپارچگی سیستم‌هایی که به منابع مشترک متکی هستند بسیار مهم است.
معایب و مزایای مدیریت تراکنش
به طور کلی هدایت تراکنش از چند مزیت مهم برخوردار است که در ادامه اجمالا آن‌ها را فهرست می‌کنیم:
- سازگاری داده‌ها: هدایت تراکنش، سبب می‌شود به صورت تضمین‌شده، همه عملیات‌های داخلی یک تراکنش به صورت صحیحی اجرا شوند. این مزیت کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که داده‌ها ثابت می‌مانند و هر گونه خطا به درستی رسیدگی می‌شود.
- جداسازی: تراکنش ها از مکانیسم‌های قفل و کنترل همزمان استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که تراکنش‌های همزمان با یکدیگر تداخل ندارند.
- دوام: تراکنش‌ها از مکانیسم‌های ثبت و بازیابی استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که به محض انجام یک تراکنش، داده‌های آن در فرآیندهای بعدی باقی خواهد ماند.
- رسیدگی به خطا: به کمک سیستم هدایت تراکنش، مکانیزمی برای رسیدگی به خطا در تراکنش‌ها فراهم می‌شود.
در ادامه برخی از معایب سیستم هدایت تراکنش را مرور خواهیم کرد:
- تراکنش‌ها می‌توانند بار اضافی به یک سیستم اضافه کنند، زیرا برای کنترل قفل، ثبت و بازیابی به پردازش و حافظه اضافی نیاز دارند. این ویژگی می‌تواند بر کیفیت کارکرد سیستم اثر بگذارد، به خصوص در شرایطی که تعداد زیادی از تراکنش‌ها به طور همزمان پردازش می‌شوند.
- در اثر هدایت تراکنش ممکن است برخی معاملات به بن بست ختم شوند. در واقع در شرایطی که دو یا چند تراکنش منتظر یکدیگر هستند تا منبعی را آزاد کنند، احتمالا هر دو متوقف خواهند شد. این می تواند باعث تاخیر و ناکارآمدی در سیستم شود.
- پیاده‌سازی سیستم هدایت تراکنش عموماً فرآیندی پیچیده است و نیاز به دانش کافی از معماری سیستم و مکانیسم‌های اساسی مورد استفاده برای پشتیبانی از تراکنش‌ها خواهد داشت.
- معاملات دارای محدودیت‌هایی در نوع عملیات قابل انجام هستند و برخی موارد استفاده خاص ممکن است تحت پوشش مدیریت تراکنش‌ها نباشند.
شرکت‌های هدایت تراکنش
بررسی سندهای مربوط به صورت‌های مالی شرکت‌های خدمات پرداخت، نشان‌دهنده‌ی این نیاز است که باید اصلاحی در سازوکار بازاریابی پذیرندگان و ارائه‌ی خدمات پرداخت به آن‌ها صورت پذیرد. خوشبختانه شرکت‌های فعال در این حوزه با ظهور و گسترش خدماتی که می‌توان تحت عنوان هدایت تراکنش از آن یاد کرد، مدت‌ها است در بازار بر اساس این نیاز تغییراتی را ایجاد کرده‌اند.
شرکت‌هایی تحت عنوان ارائه خدمات هدایت تراکنش، مجموعه خدماتی را که برای اتصال متقاضیان به شبکه پرداخت لازم است، انجام می‌دهند و در بسیاری موارد خدمات مورد نیاز را نیز پس از اتصال به پذیرندگان ارائه می‌دهند.
بنابراین خدمات هدایت تراکنش در عین‌حال که تسهیل و تسریع اتصال متقاضیان واجد شرایط به شبکه پرداخت را ممکن می‌سازد و بار هزینه‌ای و کاری شرکت‌های پرداختی را نیز کاهش می‌دهند، با استخدام نیروی انسانی مورد نیاز برای ارائه این خدمات، زمینه اشتغال عده بیشتری را نیز فراهم آورده است. در عین‌حال اما جذب و اشتغال این نیروها، هزینه‌ای مازاد برای شرکت‌های پرداختی ایجاد نکرده است.
از مزایای دیگر گسترش خدمات هدایت تراکنش، انتقال رقابت برای جذب پذیرنده بیش‌تر از حوزه عملکردی شرکت‌های پرداختی به شرکت‌های فعال در حوزه هدایت تراکنش است و بسیار واضح است که این شرایط تازه چه تاثیر عمیقی در تراز مالی شرکت‌های پی‌اس‌پی و پرداخت‌یار خواهد داشت.
