برای ورود به بحث تفاوتهای عمده میان دو مفهوم پرداخت ساز و پرداخت یار، ابتدا باید تعریفی از هر دو مفهوم ارائه کنیم. پس از آشنایی کامل مخاطب با این دو مفهوم، به تفاوتهای آنها اشاره خواهیم کرد.
آنچه در این مقاله میخوانید
پرداخت ساز چیست؟
تعریف پرداخت ساز : پرداخت ساز به شخصیت حقوقی گفته میشود که با توسعه نرمافزاری، امکان آغاز و تجمیع تراکنشهای انتقال وجه کارت به کارت را فراهم میآورد و در چارچوب الزامات و مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند. به طور کلی، به شرکتهایی که خدمات کارت به کارت را به صورت غیرحضوری ارائه میدهند، پرداخت ساز میگویند.
به بیان سادهتر، پرداخت ساز این امکان را فراهم میآورد که افراد مختلف بتوانند به کمک نرمافزار، انتقال وجه را در قالب عملیات کارت به کارت انجام دهند. در این نوع انتقال وجه، ابزار پذیرش متعلق به یکی از بانکهای مبدا یا مقصد تراکنش خواهد بود. همچنین، شبکهی سراسری شاپرک نقش ناظر شبکهی پرداخت را ایفا میکند.
پروتکل وبسرویسهای درخواست حوالهی الکترونیکی بین بانکی غیرحضوری نیز توسط شاپرک منتشر میشود. در این پروتکلها، چگونگی فعالیت و مشخصات فنی پرداخت سازان و بانکهای طرف قرارداد آنها بهطور شفافی مشخص شده است. هدف از تدوین این مستند در شبکهی پرداخت، ارائهی روشی یکپارچه و امن برای اجرایی کردن پروتکل ارتباطی بین شبکهی الکترونیکی پرداخت کارتی و فناوران مالی در قالب نقش پرداخت ساز با وبسرویس پرداخت ساز میباشد. به طور کلی، پرداخت سازها به عنوان نرمافزارهای ارائهدهندهی خدمات کارت بانکی، همچون عملیات کارت به کارت شناخته میشوند.
بانک مرکزی به منظور توسعهی خدمات بانکداری الکترونیک و ایجاد زمینهای برای گسترش نظاممند فناوریهای مالی در نظام بانکی کشور، به همکاری عوامل زیرمجموعهی این موضوع اقدام به بررسی و تعیین ضوابط و شرایط ارائهی خدمت انتقال وجه در قالب کارت به کارت دوجانبه بدون حضور کارت نموده است. با رشد و توسعهی کسب و کارهای اینترنتی، بهویژه فعالان در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، خلاء وجود یک سیستم کارآمد که بتواند حجم بالای مبادلات مالی را با سهولت مدیریت کند، آشکار شد.
در این راستا، متداولترین روش برای انتقال وجه، که عملیات کارت به کارت است، مورد توجه اغلب کسب و کارهای این حوزه قرار گرفت. بنابراین، سیستم پرداخت سازی، بستر امنی را برای افراد فراهم آورد تا به کمک آن بتوانند عملیات کارت به کارت را انجام دهند. نرمافزار آپ مثال خوبی برای شناخت بهتر یک پرداخت ساز است.

برخی از مزایای پرداخت ساز
برای ایجاد بستر مقایسه و رسیدن به تفاوتهای میان پرداختیارها و پرداختسازها، به برخی از مزایای پرداخت سازها میپردازیم. بهطورکلی، تاکید بر ارائهی راهکارهای سنتی، مانند خودپردازها، پاسخگوی نیاز مشتریان نیست و با توجه به افزایش استفاده از تلفنهای هوشمند در زندگی روزمره، در یک زمانبندی بلندمدت، درخواستهای مشتریان با روشهای سنتی قابل رفع و رجوع نبود. به همین دلیل، بانکها تلاش کردند خود را با راهکارهای جدید همسو کنند تا همچنان سرپا بمانند.
حرکت به سمت بانکداری باز با ارائه API به شرکتهای فعال در حوزهی پرداخت، کمکم سبب افزایش درآمد بانکها و کاهش هزینههای عملیاتهای بانکی شد. پرداخت سازها در این زمینه نقش اصلی را ایفا میکردند.
نحوه دریافت مجوز پرداخت ساز
شرکت متقاضی پرداخت سازی باید به بخش بانکداری الکترونیکی بانک عامل درخواست دهد. پس از بررسی و مذاکره در خصوص شرایط نحوه همکاری با بانک مذکور (هر بانک مقررات خاص خود را دارد) و عقد قرارداد، بانک طی یک معرفینامه شامل اطلاعاتی مانند پذیرنده و ترمینال، شرکت متقاضی پرداخت سازی را به شرکت شاپرک معرفی مینماید. پس از تبادل اطلاعات و مدارک مورد نیاز و ارائه نرمافزار پیادهسازیشده طبق ساختار اعلامشده در فایل “پروتکل وبسرویسهای درخواست حواله الکترونیکی بین بانکی کارتی”، کارشناس فنی شاپرک از طریق یک گروه با کارشناس فنی شرکت متقاضی جهت پیادهسازی و تست برنامه در ارتباط خواهد بود و در نهایت، در صورت موفقیتآمیز بودن فرآیند تست، کار وارد مرحله عملیاتی خواهد شد.

پرداخت یار کیست؟
براساس مستندات موجود در بانک مرکزی، پرداخت یار به معنای شخص حقوقی است که در چارچوب سند تدوینی و براساس قرارداد منعقده با شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت و تفاهمنامه منعقده با شرکت شاپرک فعالیت میکند. پرداخت یار پرداختهای بدون حضور کارت، از جمله پرداختهای درونبرنامهای مبتنی بر زیرساختهای همراه را دریافت کرده و به شبکه شاپرک ارسال میکند.
با توسعهی روزافزون فضای کسب و کارهای آنلاین، این نوع کسب و کارها به یک بستر امن برای پرداختهای اینترنتی نیازمند شدند. در واقع، نیاز اصلی کسب و کارهای آنلاین، وجود درگاه پرداخت اینترنتی بود. بنابراین، نهاد جدیدی تحت عنوان پرداختیار از سوی بانک مرکزی تعریف شد تا شبکهی پرداخت کشور رونق بگیرد.
پرداختیارها طرف قرارداد با شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت شده و امکان استفاده از ابزارهای پذیرش و اتصال به شبکهی الکترونیکی پرداخت، یعنی شاپرک را بهصورت غیرمستقیم برای این نهاد میسر میسازند. با این اوصاف، پرداخت یار در چارچوب یک سند تدوینشده که بانک مرکزی آن را ارائه کرده و همچنین بر اساس قراردادی که با شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت (شرکتهای PSP) و شاپرک منعقد مینماید، پرداختهای بدون کارت، از جمله پرداختهای درونبرنامهای و عملیات انتقال وجه را برای پذیرندگان خود ممکن میسازد و سپس به شبکهی شاپرک ارسال میکند.
در صورتی که با شبکه الکترونیکی پرداخت کارت یا همان شاپرک آشنایی ندارید، میتوانید به مقاله سامانه شاپرک و وظایف آن از وبسایت رایانپی مراجعه کنید.
بهطورکلی، شرکتهای پرداختیار برای شروع فعالیت رسمی خود، ابتدا باید مجوزهای قانونی لازم را دریافت کرده و سپس با عقد قرارداد کاری با شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت (شرکتهای PSP) به شبکهی الکترونیکی پرداخت (شبکهی شاپرک) متصل شوند. آنگاه میتوانند به شکل غیرمستقیم خدمات پرداخت آنلاین را به متقاضیان خود ارائه دهند.
با این تفسیر و با توجه به ضوابط و قوانین پیرامون فعالیت شرکتهای پرداخت یار، شرکتهایی که متقاضی مجوز پرداختیاری هستند، باید اقداماتی را برای شروع فعالیت خود در شبکهی پرداخت الکترونیک کشور به انجام برسانند.

فهرست مزایای پرداختیاری
اهمیت پرداختیاری در رشد و توسعهی کسب و کارهای آنلاین انکارناپذیر است. در زیر به فهرستی از مزایای پرداختیاری اشاره میشود:
- ساماندهی تمام درگاههای پرداخت واسط
- ممانعت از سوء استفادههای احتمالی وبسایتهای گوناگون
- ایجاد بستری مناسب برای نظارت بیشتر شبکهی شاپرک بر درگاههای پرداخت آنلاین
- ارائهی یک کد پذیرندگی قابل پیگیری به هر پذیرنده خدمات درگاه پرداخت
- مدیریت دقیقتر فهرست سیاه پذیرندگان خدمات پرداخت
تفاوتهای میان پرداختیار و پرداختساز
در جمعبندی نهایی و بیان تفاوتهای میان پرداختسازها و پرداختیارها، باید به چند نکتهی اساسی اشاره کرد:
- عموماً یک اپلیکیشن مانند نرمافزار آپ به عنوان یک پرداختساز شناخته میشود. این نرمافزار خدمات انتقال وجه به روش کارت به کارت را برای کاربران فراهم میکند.
- در مقابل، یک شرکت پرداختیار مانند شرکت رایانپی و امثال آن، درگاه پرداخت واسط در اختیار صاحبان کسب و کارهای آنلاینی که وبسایت دارند، قرار میدهد.
- پرداختسازها لزوماً باید با یکی از بانکهای مبدا یا مقصد تراکنشها، طرف قرارداد رسمی باشند تا کاربر بتواند از خدمات مربوط به کارت به کارت در بستر اپلیکیشنهای پرداختساز بهرهبرداری کند. اما در مقابل، شرکتهای پرداختیار مجوز خود را از بانک مرکزی دریافت کرده و شاپرک بر فعالیت آنها نظارت دارد. بنابراین، نیازی به عقد قرارداد با تکتک بانکها نخواهند داشت.
پرداختیارها وظیفه ارائه سرویس درگاه پرداخت به کسب و کارهای فعال در بستر اینترنت را بر عهده دارند. بهطورکلی، درگاه پرداخت جایگزینی مناسب و امن برای روشهای قدیمی پرداخت به شمار میرود که امروزه توسط طیف گستردهای از کسب و کارهای آنلاین مورد استفاده قرار میگیرد. در حال حاضر، رایانپی یکی از ارائهدهندگان مورد اعتماد و محبوب این سرویس در ایران محسوب میشود که خدمات ویژهای را برای متقاضیان در نظر گرفته است. بنابراین اگر شما هم میخواهید به جمع خانواده رایانپی بپیوندید و از مزایای درگاه پرداخت آن در کسب و کار خود بهرهمند شوید، میتوانید از طریق لینک زیر نسبت به درخواست درگاه پرداخت اقدام نمایید.